Sanskrit Literature by Mani

वेद (संहिता) -  ( ऋग्वेद , यजुर्वेद , सामवेद, अथर्ववेद)

उपवेद 

ऋग्वेद ( अर्थवेद , कामन्दक सूत्र , कौटिल्य अर्थशास्त्र , चाणक्य सूत्र , नीतिवाक्यमृत , बृहस्पतेय अर्थाधिकारम् , शुक्रनीति )

यजुर्वेद (धनुर्वेद , मुक्ति कल्पतरू , वृद्ध शारंगधर , वैशम्पायन नीति-प्रकाशिका , समरांगण सूत्रधार , अध्वर्यु )

सामवेद ( गांधर्ववेद , दत्तिलम् , भरत नाट्यशास्त्र, मल्लिनाथ रत्नाकर , संगीत दर्पण , संगीत रत्नाकर)

अथर्ववेद ( आयुर्वेद , अग्निग्रहसूत्रराज , अश्विनीकुमार संहिता , अष्टांगहृदय , इन्द्रसूत्र , चरक संहिता , जाबालिसूत्र , दाल्भ्य सूत्र , देवल सूत्र , धन्वन्तरि सूत्र , धातुवेद , ब्रह्मन संहिता , भेल संहिता , मानसूत्र , शब्द कौतूहल , सुश्रुत संहिता , सूप सूत्र , सौवारि सूत्र )


उपनिषद 

ऋग्वेदीय उपनिषद् ( ऐतरेय उपनिषद् , आत्मबोध उपनिषद् , कौषीतकि उपनिषद् , निर्वाण उपनिषद् , नादबिन्दुपनिषद् , सौभाग्यलक्ष्मी उपनिषद् , अक्षमालिक उपनिषद् , भवऋचा उपनिषद् , मुदगल उपनिषद् , त्रिपुरा उपनिषद् , बहवृचोपनिषद् , मृदगलोपनिषद् , राधोपनिषद् , कौषीतकी उपनिषद् )

यजुर्वेदीय उपनिषद् 

शुक्ल यजुर्वेदीय उपनिषद् ( अध्यात्मोपनिषद् , आद्यैतारक उपनिषद् , भिक्षुकोपनिषद् , बृहदारण्यकोपनिषद् , ईशावास्योपनिषद् , हंसोपनिषद् , जाबालोपनिषद् , मंडल ब्राह्मण उपनिषद् , मंत्रिकोपनिषद् , मुक्तिका उपनिषद् , निरालम्बोपनिषद् , पैंगलोपनिषद् , परमहंसोपनिषद् , तारासार उपनिषद् , त्रिखिब्राह्मणोपनिषद् , तुरीयातीतोपनिषद् , अद्वयतारकोपनिषद् , याज्ञवल्क्योपनिषद् , शाट्यायनीयोपनिषद् , शिवसंकल्पोपनिषद् )

कृष्ण यजुर्वेदीय उपनिषद् ( अक्षि उपनिषद् , अमृतबिन्दु उपनिषद् , अमृतनादोपनिषद् , अवधूत उपनिषद् , ब्रह्म उपनिषद् , ब्रह्मविद्या उपनिषद् , दक्षिणामूर्ति उपनिषद् , ध्यानबिन्दु उपनिषद् , एकाक्षर उपनिषद् , गर्भ उपनिषद् , कैवल्योपनिषद् , कालाग्निरूद्रोपनिषद् , कर उपनिषद् , कठोपनिषद् , कठरूद्रोपनिषद् , क्षुरिकोपनिषद् , नारायणो , पंचब्रह्म , प्राणाग्निहोत्र उपनिषद् , रूद्रहृदय , सरस्वतीरहस्य उपनिषद् , सर्वासार उपनिषद् , शारीरिकोपनिषद् , स्कन्द उपनिषद् , शुकरहस्योपनिषद् , श्वेताश्वतरोपनिषद् , तैत्तिरीयोपनिषद् , तेजोबिन्दु उपनिषद् , वराहोपनिषद् , योगकुण्डलिनी उपनिषद् , योगशिक्षा उपनिषद् , योगतत्त्व उपनिषद् , कलिसन्तरणोपनिषद् , चाक्षुषोपनिषद् )

सामवेदीय उपनिषद् ( आरूणकोपनिषद् , दर्शनोपनिषद् , जाबालदर्शनोपनिषद् , जाबालि उपनिषद् , केनोपनिषद् , महात्संन्यासोपनिषद् , मैत्रेयी उपनिषद् , मैत्रायणी उपनिषद् , अव्यक्तोपनिषद् , छान्दोग्य उपनिषद् , रूद्राक्षजाबालोपनिषद् , सावित्र्युपनिषद् , संन्यासोपनिषद् , वज्रसूचिकोपनिषद् , वासुदेवोपनिषद् , चूडामणि उपनिषद् ,कुण्डिकोपनिषद् ,जाबाल्युपनिषद् ,महोपनिषद् ,मैत्रेय्युग्पनिषद् , योगयूडाण्युपनिषद् )

अथर्ववेदीय उपनिषद् ( अन्नपूर्णा उपनिषद् , अथर्वशिर उपनिषद् , अथर्वशिखा उपनिषद् , आत्मोपनिरूषद् ,भावनोपनिषद् , भस्मोपनिषद् ,बृहज्जाबालोपनिषद् ,देवी उपनिषद् ,दत्तात्रेय उपनिषद् , गणपति उपनिषद् , गरूडोपनिषद् , गोपालपूर्वतापनीयोपनिषद् , हृाग्रीव उपनिषद् , कृष्ण उपनिषद् , महानारायण उपनिषद् , माण्डूक्योपनिषद् , नारदपरिव्राजकेपनिषद्  , नृसिंहोत्तरतापनीयोपनिषद् , परब्रह्मोपनिषद् , प्रश्नोपनिषद् ,परमहंस परिव्राजक उपनिषद् , पशुपत उपनिषद् , श्रीरामपूर्वतापनीयोपनिषद् , शाण्डिल्योपनिषद् , शरभ उपनिषद् , सूर्योपनिषद्  , सीता उपनिषद् ,राम-रहस्य उपनिषद् , त्रिपुरातापिन्युपनिषद् )

ब्रह्मण ग्रन्थ

ऋग्वेदीय ब्रह्मण ग्रन्थ ( ऐतरेय ब्रह्मण , कौषीतकि ब्राह्मण , शांखायन ब्राह्मण )

यजुर्वेदीय ब्राह्मण ग्रन्थ

शुक्ल यजुर्वेदीय (शतपथब्राह्मण(काण्वब्राह्मण) , शतपथ (माध्यन्दिन) ब्राह्मण)

कृष्ण यजुर्वेदीय ( तैत्तिरीय ब्रह्मण , मध्यवर्ती ब्राह्मण )

सामवेदीय ब्राह्मण ग्रन्थ ( ताण्ड्य ब्राह्मण , षडविंश ब्राह्मण , सामविधान ब्राह्मण , आर्षेय ब्राह्मण , मन्त्र ब्राह्मण , देवताध्यानम् ब्राह्मण , वंश ब्रह्मण , संहितोपनिषद् ब्राह्मण ,जैमिनीय ब्राह्मण ,जैमिनीयार्षेय ब्राह्मण , जैमिनीय उपनिषद् ब्राह्मण )

अथर्ववेदीय ब्राह्मण ग्रन्थ ( गोपथ ब्राह्मण )


सूत्र-ग्रन्थ

ऋग्वेदीय सूत्र-ग्रन्थ ( आश्वलायन श्रौतसूत्र , शांखायन श्रौतसूत्र , आश्वलायन गृहृासूत्र , शांखायन गृहृासूत्र , वसिष्ठ धर्मसूत्र )

यजुर्वेदीय सूत्र-ग्रन्थ 

शुक्ल यजुर्वेदीय सूत्र-ग्रन्थ ( कात्यायन श्रौतसूत्र , पारस्कर श्रौतसूत्र , विष्णु धर्मसूत्र , पारस्कर गृहृासूत्र )

कृष्ण यजुर्वेदीय सूत्र-ग्रन्थ ( आपस्तम्ब श्रौतसूत्र , आपस्तम्बगृहृासूत्र , हिरण्यकेशि श्रौतसूत्र , बौधायन गृहृासूत्र , बौधायन श्रौतसूत्र , वैखानस गृहृासूत्र , भारद्वाज श्रौतसूत्र , हिरण्यकेशीय गृहृासूत्र , वैखानस श्रौतसूत्र , मानव धर्म-सूत्र , आपस्तम्ब धर्म-सूत्र , वराह श्रौतसूत्र ,बाधूल श्रौतसूत्र , काठक धर्मसूत्र , बौधायन धर्मसूत्र , मानव गृहृासूत्र , वैखानस धर्मसूत्र , काठक गृहृासूत्र , हिरण्यकेशीय धर्मसूत्र )

सामवेदीय सूत्र-ग्रन्थ ( मसकसूत्र , लाट्यायन सूत्र , खदिर श्रौतसूत्र , जैमिनीय गृहृासूत्र , गोभिल गृहृासूत्र , खदिर गृहृासूत्र , गौतम धर्मसूत्र , द्राहृायण गृहृासूत्र ,द्राहृायण धर्मसूत्र )

अथर्ववेदीय सूत्र-ग्रन्थ ( वैतान श्रौतसूत्र , वराह गृहृासूत्र ,वैखानस गृहृासूत्र , कौशिक सूत्र )


शाखा

ऋग्वेदीय शाखा ( शाकल शाखा ) 

यजुर्वेदीय शाखा 

शुक्ल यजुर्वेदीय शाखा ( काण्व  , माध्यन्दिन )

कृष्ण यजुर्वेदीय शाखा ( तैत्तिरीय ,मैत्रायणी , कठ , कपिष्ठल , श्वेताश्वतर )

सामवेदीय शाखा ( कौथुमी ,जैमिनीय ,राणायनीय )

अथर्ववेदीय शाखा ( पैप्पलाद ,शौनकीय )


आरण्यक

ऋग्वेदीय आरण्यक ( ऐतरेय , शांखायन , कौषीतकि )

यजुर्वेदीय शाखा 

शुक्ल यजुर्वेदीय शाखा ( बृहद ,  )

कृष्ण यजुर्वेदीय शाखा ( तैत्तिरीय ,मैत्रायणी , कठ , तवलकार )


प्रातिसाख्य एवं अनुक्रमणिका

ऋग्वेदीय प्रातिसाख्य ( शांखायन प्रातिशाख्य , बृहद प्रातिशाख्य ,आर्षानुक्रमणिका ,आश्वलायन प्रातिशाख्य , छन्दोनुक्रमणिका , आश्वलायन प्रातिशाख्य , छन्दोनुक्रमणिका , ऋग्प्रातिशाख्य , देवतानुक्रमणिका , सर्वानुक्रमणिका ,अनुवाकानुक्रमणिका , बृहद्वातानुक्रमणिका , ऋग्विज्ञान )

यजुर्वेदीय शाखा 

शुक्ल यजुर्वेदीय प्रातिशाख्य ( कात्यायन शुल्वसूत्र , कात्यायनुक्रमणिका , वाजसनेयि प्रातिशाख्य )

कृष्ण यजुर्वेदीय प्रातिशाख्य ( तैत्तिरीय प्रातिशाख्य )

सामवेदीय प्रातिशाख्य ( शौनकीया चतुर्ध्यापिका )


स्मृति ग्रन्थ 

अंगिरसस्मृति , आपस्तम्बस्मृति , ऐतरेयस्मृति , कात्यायनस्मृति , दक्षस्मृति , पाराशरस्मृति , प्रजापतिस्मृति ,बृहस्पतिस्मृति ,मनुस्मृति ,मार्कण्डेयस्मृति , यमस्मृति , याज्ञवल्क्यस्मृति , लिखितस्मृति ,वसिष्ठस्मृति ,विष्णुस्मृति ,व्यासस्मृति , शंखस्मृति , शातातपस्मृति ,सामवर्तस्मृति , हारीतिस्मृति 


पुराण

अग्नि , कूर्म ,गरूड ,नारद , पद्म ,ब्रह्म ,ब्रह्मवैवर्तपुराण ,ब्रह्मांड , भविष्य , भागवत , मत्स्य , मार्कण्डेय ,लिंग , वराह , वामन , विष्णु , शिव (वायु) , स्कन्द


दर्शन

सांख्य , न्याय , योग , मीमांसा ( पूर्व , उत्तर ) , चार्वाक , जैन , बौद्ध


वेदांग - ( कल्प , शिक्षा , व्याकरण , निरूक्त , छन्द , ज्योतिष )

कल्प ( गृहृासूत्र (रीति-रिवाजों , प्रथाओं हेतु ) , धर्मसूत्र (शासकों हेतु) , श्रौतसूत्र(यज्ञ हेतु)

शिक्षा ( गौतमी शिक्षा , नारदीय शिक्षा , पाणिनीय शिक्षा , बाहृा शिक्षा , माण्ड्की शिक्षा , याज्ञवल्क्य शिक्षा , लोमशीय शिक्षा )

व्याकरण (कल्प व्याकरण, कामधेनु व्याकरण, पाणिनि व्याकरण , प्रकृति प्रकाश , प्रकृति व्याकरण , मुग्धबोध व्याकरण , शाक्टायन व्याकरण , सारस्वत व्याकरण , हेमचन्द्र व्याकरण )

निरूक्त ( मुक्ति कल्पतरू , वृद्ध शारंगधर , वैशम्पायन नीति-प्रकाशिका , समरांगण सूत्रधार)

छन्द (गार्ग्यप्रोक्त उपनिदान सूत्र , छन्द मंजरी , छन्दसूत्र , छन्दोविचित छन्द सूत्र , छन्दोऽनुक्रमणी , छलापुध वृत्ति , जयदेव छन्द , जानाश्रमां छन्दोविचित , वृत्तरत्नाकर , वेंकटमाधव छन्दोऽनुक्रमणी , श्रुतवेक)

ज्योतिष ( आर्यभटीय ज्योतिष , नारदीय ज्योतिष , पराशर ज्योतिष , ब्रह्मगुप्त ज्योतिष , भास्कराचार्य ज्योतिष , वराहमिहिर ज्योतिष , वसिष्ठ ज्योतिष , वेदांग ज्योतिष )


महाकाव्य

रामायण, महाभारत , योगवसिष्ठ , भगवद्गीता


आगम

वैष्णवागम , शैवागम , शाक्तागम ( वामागम , मिश्रमार्ग ,समयाचार , तान्त्रिक साधना )

१ वैष्णवागम ( अहिर्बुध्न्य संहिता , ईश्वर संहिता , कपिलाजंलि संहिता , जयाख्य संहिता , पद्मतंत्र संहिता , पाराशर संहिता , बृहद्बह्म संहिता , भरद्वाज संहिता , लक्ष्मी संहिता , विष्णुतिलक संहिता ,विष्णु संहिता , श्रीप्रश्न संहिता , सात्त्वत संहिता )

२ शैवागम ( तत्त्वत्रय , तत्त्वप्रकाशिका , तत्त्वसंग्रह , तात्पर्य संग्रह , नरेश्वर परीक्षा , नादकारिका , परमोक्ष -निराशकारिका , पाशुपत सूत्र , भोगकारिका , मोक्षकारिका , रत्नत्रय , श्रुतिसूक्तिमाला , सूत-संहिता )

३ शाक्तागम

वामागम ( अद्वैतभावोपनिषद , अरूणोपनिषद , कालिकोपनिषद , कौलोपनिषद , तारोपनिषद , त्रिपुरोपनिषद , ब्रहिचोपनिषद , भावनोपनिषद )

मिश्रमार्ग ( कलानिधि , कुलार्णव , कुलेश्वरी , चन्द्रक , ज्योत्स्त्रावती , दुर्वासस , बार्हस्पत्य , भुवनेश्वरी ) 

समयाचार ( वसिष्ठसंहिता , शुक्रसंहिता , सनकसंहिता , सनत्कुमारसंहिता , सनन्दनसंहिता )

तान्त्रिक साधना ( कालीविलास , कुलार्णव , कूल-चूडामणि , ज्ञानार्णव , तन्त्रराज , त्रिपुरा-रहस्य , दक्षिणामूर्ति संहिता , नानकेश्वर , प्रपंचसार , मन्त्र-महार्णव , महानिर्वाण , रुद्रयामल , शक्तिसंगम-तंत्र , शारदा- तिलक )


संस्कृत साहित्य 

आर्यभटीय , अष्टाध्यायी , अवन्तिसुन्दरी कथा , उत्तररामचित , कामन्दकीय , नीतिशास्त्र , कीर्ति कौमुदी , कुमारपाल चरित , चरक संहिता , नवसाहसांकचरित , पृथ्वीराज , विजय , वृहत्कथामंजरी , मत्तविलास प्रहसन , मालविकाग्निमित्रम् , मृच्छकटिकम् , शुल्व सूत्र , रघुवंश महाकाव्य , राजतरंगिणी , विक्रमांकदेव चरित , कथासरित्सागर , श्लोक , स्वप्नवासदत्तम् , हर्षचरित , विक्रमोर्वशीयम् , देवी चन्द्र गुप्तम , अभिज्ञान शाकुन्तलम् , मेघदूत , ऋतुसंहार , कुमारसम्भव , किरातार्जुनीयम् , मुद्राराक्षस , नैषधचरित , बालरामायण , बाल भारत , महाभाष्य , विद्वशालभंजिका , घटकर्पर , बृहत्कथाकोश , रत्नावली , नागानन्द , प्रियदर्शिका , कादम्बरी , दशकुमारचरित , अभिनयदर्पण , हठयोग प्रदीपिका , पुरूष परीक्षा , भूपरिक्रमा , कीर्तिलता , कीर्तिपताका , गोरक्ष विजय , महानुशासन , मणिमंजरा नाटिका , गंगावाक्यावली , दानवाक्यावली , हारीत संहिता , वर्षकृत्य , दुर्गाभक्तितरंगिणी , सुश्रुत संहिता , अष्टांगहृदयम् , शैवसर्वस्वसार , गयापत्तालक , विभागसार , गीत गोविन्द , रतिमंजरी , राघवयादवीयम् , ब्रह्मस्फुट सिद्धांत , पंचसिद्धांतिका , वृहत्संहिता , वृहज्जातक , बड़ कथा , दूत काव्य , गंगालहरी , कर्पूरमंजरी , काव्यमीमांसा , लीलावती , सिद्धान्त शिरोमणि , करण कुतूहल , आर्यभट्ट सिद्धांत ,करूणालहरी , अमृतलहरी , महावीरचरित , गाथा सप्तशती ॥


हम आशा करते हैं , कि हमारे द्वारा उपलब्ध कराई गई जानकारी आपके लिए सहायक होगी ।


                 संस्कृत भाषा के बारे में और अधिक पढ़ने के लिए हमारे साथ जुड़े रहें ।

            

                                   आपका दिन शुभ हो !



Comments

Popular posts from this blog

यूनिट 1 संस्कृत

Sanskrit Numbers by Mani